Συναλλαγές χωρίς ευρώ‎ στον Βόλο!

Δεν αλλάζει χέρια. Δεν τυπώνεται σε χάρτινη µορφή ούτε κόβεται σε νόµισµα. Οι κάτοχοί της όµως τη χρησιµοποιούν ως µέσο για να αγοράσουν και να πουλήσουν. Από το περασµένο καλοκαίρι, στις γειτονιές του Βόλου, οι συναλλαγές δεν γίνονται αποκλειστικά µε ευρώ. Η οικονοµική κρίση και η …έλλειψη ρευστότητας γέννησαν ένα δίκτυο ανταλλαγών και µια νέα µονάδα: την ΤΕΜ.
Ονοµάζεται Τοπική Εναλλακτική Μονάδα και, σύµφωνα µε τους δηµιουργούς της, έχει θεωρητικά ίση αξία µε το ευρώ, αλλά όχι την ίδια δύναµη κατανάλωσης έξω από το Δίκτυο. «Δεν είναι νόµισµα ούτε υπάρχει ανταγωνιστικά στο ευρώ. Είναι µια µονάδα που αντιπροσωπεύει την αξία των ανταλλαγών που κάνουµε µεταξύ µας», λέει ο κοινωνιολόγος Γιάννης Γρηγορίου, ένα από τα πρώτα µέλη του Δικτύου.
Η ΤΕΜ χρησιµοποιείται στη Μαγνησία, στο Δίκτυο Ανταλλαγών και Αλληλεγγύης που ξεκίνησε τον περασµένο Ιούνιο. Από µια παρέα φίλων το Δίκτυο µεγάλωσε και έφτασε τα 50 µέλη µέσα σε έναν µήνα και σήµερα φτάνει τα 200. Για να συµµετάσχει κάποιος, απαιτείται φωτοτυπία της αστυνοµικής ταυτότητας. Με την εγγραφή, το Δίκτυο του δίνει πίστωση 300 ΤΕΜ (χωρίς την επιβάρυνση τόκου), τις οποίες µπορεί να ξοδέψει στις υπηρεσίες ή τα προϊόντα που προσφέρουν τα υπόλοιπα µέλη. Ο λογαριασµός του καθενός και οι συναλλαγές καταγράφονται σε ηλεκτρονική βάση δεδοµένων. Στην ίδια ιστοσελίδα τα µέλη καταχωρίζουν αγγελίες για προσφορά υπηρεσιών και προϊόντων. Οποιος δεν έχει πρόσβαση στο Διαδίκτυο εξυπηρετείται µε κουπόνια (εντολές πληρωµής).
Μεταξύ των µελών υπάρχουν αγρότες, υδραυλικοί, δικηγόροι, λογιστές, ηλεκτρολόγοι, ένας καρδιολόγος, µια οµοιοπαθητικός και ένας ιδιοκτήτης καταστήµατος οπτικών. Οπως εξηγεί ο κ. Γρηγορίου, τα καταστήµατα ή οι επιχειρηµατίες ζητούν από µέλη του Δικτύου ένα µέρος της τιµής σε ευρώ και το υπόλοιπο σε ΤΕΜ, καθώς έχουν να καλύψουν το κόστος παραγωγής, τον ΦΠΑ και την προµήθεια σε ευρώ. «Για παράδειγµα, στο µαγαζί µε τα οπτικά, για έναν σκελετό γυαλιών αξίας 100 ευρώ ο ιδιοκτήτης θα ζητήσει από τον πελάτη 70 ευρώ και 30 ΤΕΜ. Σαν να του κάνει έκπτωση.
Επειτα θα κόψει απόδειξη για 70 ευρώ», λέει ο κ. Γρηγορίου.
ΤΑ ΟΦΕΛΗ. Η ΤΕΜ µπορεί, σύµφωνα µε τους κατόχους της, να αναστήσει την τοπική αγορά. Οπως λένε, εξοικονοµούν ευρώ που έπειτα τα διαθέτουν εκτός Δικτύου. Παράλληλα δίνουν αγοραστική δύναµη σε ανέργους. Ο Θοδωρής Μαυρίδης είναι ένας από αυτούς. Πενήντα τριών ετών, ηλεκτρολόγος, χωρίς δουλειά εδώ και οκτώ µήνες. Ελαβε τις πρώτες του ΤΕΜ κάνοντας µια ηλεκτρολογική εργασία και σχεδιάζει να τις ξοδέψει στην αγορά αγροτικών προϊόντων. «Αισθάνοµαι ελεύθερος. Δεν µε δεσµεύει το ευρώ», λέει.
Για τον βελονιστή Ευριπίδη Σιούρα η ΤΕΜ είναι µια µονάδα ανταλλαγής, «όχι µέσο δύναµης όπως τα κλασικά νοµίσµατα». Στόχος της Μαιρίτας Χούπη, µέλους του Δικτύου, είναι να γίνονται όσο το δυνατόν περισσότερες συναλλαγές µε ΤΕΜ. Με το µεγαλύτερο µέρος της σύνταξής της καλύπτει σήµερα παλιότερά της δάνεια. Συγκέντρωσε τις δικές της ΤΕΜ βοηθώντας µια γυναίκα µε αναπηρία. «Φτωχός δεν είναι όποιος δεν έχει χρήµατα, αλλά όποιος δεν έχει να προσφέρει κάτι. Αυτή είναι η φιλοσοφία µας», λέει.
Η ΤΕΜ χρησιµοποιείται µόνο στο Δίκτυο Ανταλλαγών και Αλληλεγγύης
Καλύπτει ανάγκες, όχι την επιβίωση
Ακόµα κι αν φτάνει σήµερα τα 200 µέλη, το Δίκτυο βρίσκεται σε εµβρυϊκό στάδιο. Μπορεί να καλύψει κάποιες ανάγκες, αλλά όχι και να εξασφαλίσει την επιβίωση. Το ενοίκιο, οι λογαριασµοί, η τροφή και η βενζίνη αγοράζονται και πωλούνται σε ευρώ, όχι σε εναλλακτικές µονάδες. Κάποια µέλη του Δικτύου δυσκολεύονται να συγκεντρώσουν ΤΕΜ, αφού τα δικά τους επαγγέλµατα δεν έχουν µεγάλη ζήτηση. ο κ. Γρηγορίου, ως κοινωνιολόγος, αντιµετωπίζει αυτό το πρόβληµα. Γι’ αυτό ενισχύει τον ηλεκτρονικό λογαριασµό του σε ΤΕΜ συµµετέχοντας σε χειρωνακτικές εργασίες, επισκευές ή βαψίµατα.
Εκδίδουν και τοπικά νοµίσµατα µε σταθερή ισοτιµία µε το ευρώ
Δίκτυα σαν κι αυτό λειτουργούν εδώ και χρόνια στο εξωτερικό. Στη Γερµανία έχουν προχωρήσει ένα βήµα παραπέρα και εκδίδουν τοπικά νοµίσµατα. Ενα από τα πιο επιτυχηµένα εσωτερικά νοµίσµατα είναι το chiemgauer στη Βαυαρία µε σταθερή ισοτιµία ένα προς ένα µε το ευρώ. Εµπνευστής του είναι ένας καθηγητής λυκείου, ο Κρίστιαν Γκέλερι. Το chiemgauer δηµιουργήθηκε το 2003 και σήµερα χρησιµοποιείται ως µέσο συναλλαγής µεταξύ 3.000
ατόµων και 600 επιχειρήσεων. Τυπώνεται σε νοµίσµατα των 2, 5, 10, 20 και 50. Φέρουν ταινία ασφαλείας, υδατογράφηµα και ιριδίζουσα λωρίδα για να µην είναι εύκολη η αντιγραφή τους. Μπορεί κανείς να τα ανταλλάξει µε ευρώ σε 50 διαφορετικά σηµεία, µε προµήθεια 3% που καταλήγει ως δωρεά σε κάποια µη κυβερνητική οργάνωση. Οπως µας λέει ο κ. Γκέλερι, οι πολίτες φορολογούνται για το εισόδηµά τους στο παράλληλο νόµισµα. Αν καιµόνο η κεντρική τράπεζα έχει δικαίωµα ναεκδίδει νόµισµα, ο γερµανός δάσκαλος λέει ότι οι αρχές της χώρας «ανέχονται το chiemgauer επειδή κυκλοφορεί σε µια περιορισµένη γεωγραφικά περιοχή και καλύπτει ένα µικρό µέρος των συναλλαγών. Θατο εκδίδαµε ακόµα κι αν δεν είχε µπει η χώρα µας στο ευρώ. Για εµάς είναι ένα εργαλείο στήριξης της τοπικής αγοράς. Είναι µέσο ανάπτυξης. Στόχος µας παραµένει το 50% τωντοπικών συναλλαγών να γίνεται µε το δικό µας νόµισµα».
Οι υποστηρικτέςτου chiemgauer αναφέρουν ότι απότην εµφάνισή του έχει ενισχυθεί η τοπική οικονοµία. Τα καταστήµατα προτιµούν πλέον παραγωγούς της περιοχής και ο κ. Γκέλερι εκτιµά ότι στο µέλλον θα πέσουν και οι τιµές τους σεσχέση µε τα εισαγόµενααγαθά αφού θα αυξηθεί η ζήτησή τους.
Κοινωνιες ςε απομονωςη.
Ο Γκέρχαρντ Ρεσλ, καθηγητής Οικονοµικών στο Πανεπιστήµιο του Ρέγκενσµπουργκ, έχει µελετήσει τα δεκάδες τοπικά νοµίσµατα που κυκλοφορούν στη Γερµανία. Οπως γράφει σε µια ανάλυσή του, «συστήµατα σαν κι αυτά οδηγούν τις τοπικές κοινωνίες σε αποµόνωση. Εµποδίζουν το εµπόριο µε άλλες περιοχές, που είναι βασικό κοµµάτι για την ανάπτυξη της τοπικής οικονοµίας».
Από τα πιο επιτυχηµένα εσωτερικά νοµίσµατα είναι το chiemgauer στη Βαυαρία, το οποίο έχει ισοτιµία ένα προς ένα µε το ευρώ
«Αγκάθι» η φορολογική νοµιµότητα των συναλλαγών
Αντίστοιχες πρωτοβουλίες για τη δηµιουργία µονάδων ανταλλαγής ή νοµισµάτων που κυκλοφορούν παράλληλα µε το εθνικό εγείρουν συχνά ερωτήµατα για τη φορολογική τους νοµιµότητα.
Στη Μαγνησία κόβονται αποδείξεις για τις συναλλαγές σε ευρώ, όχι για όσες γίνονται σε ΤΕΜ.
οι φορολογικές αρχές της Αυστραλίας εξέτασαν αντίστοιχα δίκτυα στη χώρα τους το 1991 και έκριναν ότι για φιλικές συναλλαγές που δεν αφορούν επαγγελµατικές δραστηριότητες δεν τίθεται ζήτηµα φορολόγησης.
Ωστόσο, όταν κάποιος προσφέρει υπηρεσίες ή προϊόντα µέσα από την επιχείρησή του, είναι ελεγχόµενος φορολογικά.
Σύµφωνα µε έναν από τους όρους συµµετοχής στο ∆ίκτυο της Μαγνησίας, «τα µέλη έχουν την αποκλειστικήευθύνη σχετικά µε τιςπιθανές υποχρεώσεις τους προς την Εφορία που προκύπτουν από τις συναλλαγές που πραγµατοποιούν µεάλλα µέλη του δικτύου».
Και σε άλλες πόλεις. Ηδη πολίτες από την Αθήνα, την Κατερίνη και τη λαµία έχουν προσεγγίσει το ∆ίκτυο στον Βόλο και σκέφτονται να ξεκινήσουν κάτι αντίστοιχο στα δικά τους µέρη.
«Μας ενδιαφέρει να δώσουµε πρακτικές λύσεις στην οικονοµική κρίση», λέει ο κ. Γρηγορίου. «∆εν θέλουµε ούτε να προκαλέσουµε ούτε να εντυπωσιάσουµε. Ακόµα είµαστε στην αρχή της προσπάθειας.
Η ιδέα µας βασίζεται στην ανταλλακτική οικονοµία όπως τη ζήσαµε στα χωριά. ∆εν είναι τίποτα περισσότερο».
Η ανταλλακτική οικονοµία φαίνεται πως κερδίζει φίλους και εκτός Μαγνησίας, καθώς το σκέφτονται και στην Αθήνα
ΤΑ ΝΕΑ