ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΗΠΕΙΡΟ

Ο άνθρωπος της Ηπείρου λόγου του ορεινού του εδάφους και της πλούσιας φύσης ήταν πάντα κοντά σε αυτή θεωρώντας τον εαυτό του μέρος της και την ίδια ως μια ζωντανή οντότητα , καθώς και όλα όσα κατοικούν μέσα σε αυτή. Αυτό που βλέπουμε στον άνθρωπο αυτό είναι μια φυσική επικοινωνία με την φύση και ένα ς βαθύς σεβασμός ως προς τις δυνάμεις της που ο ίδιος θεωρεί ζωντανές . Μέσα σε αυτό τον χώρο ο άνθρωπος μεγάλωσε από τους αρχαίους χρόνους με την πίστη ότι η φύση είναι ένα μεγάλο βιβλίο που ο ίδιος πρέπει να ανοίξει και να διαβάσει .

Επειδή τίποτε δεν πρέπει να μείνει άγνωστο , καθώς και ότι όλα δημιουργήθηκαν επειδή αυτός τα χρειάζεται και ο ίδιος οφείλει να τα ερευνήσει κάτω από το φως της. Μέσα από αυτή την αντίληψη για την φύση γεννήθηκαν οι παραδοσιακές τέχνες στις οποίες βλέπουμε μια αδιάσπαστη συνέχεια από την αρχαία εποχή. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η λαϊκή ιατρική . Μια πρακτική ιατρική που δεν στηρίζεται στην υπόθεση και στο πείραμα αλλά προσεγγίζει την αρχή της αναλογίας ανάμεσα στον άνθρωπο και στα βασίλεια της φύσης.

Οι εμπειρικοί γιατροί της Ηπείρου αντλούσαν τις γνώσεις τους από την παρατήρηση και την εμπειρία των προγενεστέρων τους . Από την παράδοση αντλούμε ότι ήταν μια κλειστή ομάδα και ότι οι γνώσεις μεταβιβάζονταν μόνο σε εκείνους που ήταν έτοιμοι για αυτό. Οι ίδιοι χρησιμοποιούσαν μια δική τους συνθηματική γλώσσα και όλες οι γνώσεις , οι ουσίες που χρησιμοποιούσαν και ο τρόπος παρασκευής τους ήταν κλειστός . Περίφημοι εμπειρικοί γιατροί υπήρξαν αυτοί που στο τέλος του 17^ου αιώνα κατοικούσαν γύρω από την χαράδρα του Βίκου και έγιναν γνωστοί σε όλο τον ελληνικό χώρο ως Βικογιατροί . Λίγη από την γνώση τους έγινε σε εμάς γνωστή από δύο χειρόγραφα που δημοσιεύτηκαν . Αυτό που παρατηρεί κανείς μετά την ανάγνωση τους είναι οι ομοιότητες που υπάρχουν με αρχαιότερα κείμενα επειδή τα χειρόγραφα δεν αποτελούνται μόνο από ιατρικές οδηγίες αλλά και από μαγικές που έχουν την βάση τους στους μαγικούς παπύρους του 3^ου και 4^ου μ.Χ. αιώνα της Αιγύπτου . Μέσα σε αυτά τα χειρόγραφα μπορεί κανείς να διαβάσει οδηγίες όπως η πρόγνωση για τα χαρακτηριστικά τόσο τα ψυχικά όσο και τα σωματικά , καθώς και για την μοίρα ξεχωριστά ανδρών και γυναικών Ζωδιακού κύκλου. Παρακάτω βλέπουμε εξηγήσεις για τα όνειρα δηλ. σε ποιες μέρες του μήνα θα πρέπει να πιστέψουμε σε ένα όνειρο που είδαμε . Στο κείμενο αναφέρεται ως εξής: « Δια τα ονείρατα , εις τας πόσας του μηνός είναι καλόν , και εις τας πόσας του μηνός είναι κακόν το όνειρο καθενός κατά τας οδηγίας του προφήτη Εζρά» . Η πιο πιθανή υπόθεση για το πως βρέθηκαν αυτά τα στοιχεία στα χέρια αυτών των ανθρώπων είναι ότι κυρίως από την περιοχή Ζαγόρι κάτοικοι του ταξίδευαν στις χώρες τις Βαλκανικής , Ρωσία , και στην Αίγυπτο . Οι κάτοικοι του χωριού Αρίστη ταξίδευαν κατά προτίμηση στην Σερβία , του Πάπιγκου στην Ρουμανία και των Κήπων στην Αίγυπτο. Όλα αυτά τα χωριά βρίσκονται γύρω από την χαράδρα του Βίκου. Αυτό που φαίνεται φανερά΄ είναι ‘ότι υπήρχε μια επικοινωνία που στην βάση της ήταν εμπορική αλλά μαζί με αυτή μεταφέρθηκαν και γνώσεις .

Μερικά αποσπάσματα από τα χειρόγραφα είναι τα εξής: « Όταν ο άνθρωπος έχει βήχα να βράσεις πήγανον (ruta graveolens) και να το πίνει , εάν Δε ‘έχει παλιό βήχα μαρανθόσπορο μ ε κρασί να βράσει και να πίνει ταχέως από ένα φλιτζάνι , ας τρώγει από κοντά και πράσα ψημένα με ζάχαρη και θεραπεύεται» . Παρακάτω αναφέρει «Όταν κάποιος τρώει και δεν χωνεύει να βράσει ρίγανη με κρασί να πιει και διορθώνεται». «Όποιος κοιμάται βαριά και δεν ξυπνάει , πηγανόσπορο βάλε στο μαξιλάρι του , μάλιστα σε προσκέφαλο και ξυπνάει». « όταν βουβαθεί ο άνθρωπος τρίψουν άλας , ανακάτωσον με λάδι , δος πιειν και ομιλεί καθαρότατα». « Όταν τρέχει αίμα από την μύτη κάψε κέρατο βοδιού , κάμε το σκόνη και φύσηξε το με καλάμι» . «Όταν ο άνθρωπος λιποθυμάει πάρε ξηρό βασιλικό και βάλτο σε νερό ή σε άσπρο κρασί να μουσκέψει και ας πίνει από αυτό». « Εις δάγκωμα όφεως 3 δράμια αφιόνι ,3 δράμια νισιατίρι , 3 κεφάλια σκόρδα βάλτα με ξινόγαλο ή μαρκάτο (γιαούρτι) και άλειψε όλο το μέρος ολόγυρα».

Υπάρχουν και αποσπάσματα με μαγικό χαρακτήρα όπως: «όταν έχεις κανένα εχθρό και φοβάσαι γράψε το όνομα του ‘εις ένα φύλλο δάφνης και βάλτο στο πόδι σου και περπάτα όπου θες και δεν φοβάσαι ποια από αυτόν». « δια να είναι ο άνθρωπος πάντοτε ευτυχής , να πάρει την καρδιά της αρκούδας και αλάτισε την με κεχρί και ξήρανε την και βαστά την επάνω σου».

Μέσα σε όλα αυτά βλέπουμε μια παράδοση χρόνων και μια διαφορετική προσέγγιση της φύσης και την βαθιά αλληλεξάρτηση του ανθρώπου με αυτήν. Κάτι που όλο και φθίνει.

St.K.