Κι όμως, το νερό έχει… μνήμη

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΝΗΜΗ


Τα πειράματα υποστηρίζουν αυτό που ήταν κάποτε μια επιστημονική αίρεση, λέει ο Lionel Milgrom.

Για την Ομοιοπαθητική, η καθηγήτρια Madeleine Ennis του Πανεπιστημίου Queen στο Belfast είναι όπως οι περισσότεροι επιστήμονες σε πολύ μεγάλο βαθμό σκεπτικίστρια.
Το γεγονός ότι ένα φαρμακευτικό μίγμα που αραιώνεται μέχρι να διαλυθεί εντελώς θα μπορούσε ακόμα να ασκεί ένα θεραπευτικό αποτέλεσμα έρχεται σε αντιπαράθεση με την συμβατική βιοχημεία και φαρμακολογία που βασίζονται σε άμεσα και απτά μοριακά περιστατικά. Το ίδιο ισχύει για μια πιθανή εξήγηση για το πώς λειτουργεί η ομοιοπαθητική: ότι το νερό κάπως διατηρεί μια "μνήμη" πραγμάτων που κάποτε διαλύθηκαν σε αυτό.

Αυτή η τελευταία ιδέα που υποστήριξε σε μεγάλο βαθμό ο Γάλλος βιολόγος Jaques Benveniste, του κόστισε τα εργαστήρια του, τα κεφάλαια του και στο τέλος τη διεθνή επιστημονική του αξιοπιστία.

Παρόλα αυτά, αυτό δεν απέτρεψε την καθηγήτρια Ennis που με το να είναι επιστήμονας δεν φοβήθηκε να προσπαθήσει να αποδείξει ότι ο Benveniste έκανε λάθος. Έτσι πάνω από μια δεκαετία μετά τον αφορισμό του Benveniste από την πλειοψηφία των επιστημόνων άρπαξε την ευκαιρία να συμμετέχει σε μια μεγάλη πανευρωπαϊκή επιστημονική ομάδα ελπίζοντας τελικά να βάλει στο περιθώριο την "αίρεση" του Benveniste. Αλλά βρέθηκε προ εκπλήξεως : γιατί τα τελευταία συμπεράσματα της ομάδας τώρα προτείνουν ότι ο Benveniste ίσως είχε απόλυτο δίκιο.

Το 1985 ο Benveniste άρχισε να πειραματίζεται με ανθρώπινα λευκά αιμοσφαίρια που αναμιγνύονταν σε αλλεργικές αντιδράσεις που ονομάζονται βασόφιλα. Αυτά περιέχουν μικροσκοπικούς κόκκους που περιέχουν ουσίες όπως η ισταμίνη που είναι εν μέρει υπεύθυνες για την αλλεργική αντίδραση. Οι κόκκοι μπορεί να χρωματιστούν με μια ειδική βαφή αλλά μπορούν να αποχρωματιστούν με μια ουσία που ονομάζεται αντινοσογλομποολίνη Ε ή algE. Μέχρις εδώ είναι επιστημονικά καθιερωμένο.

Αυτό που ο Benveniste ισχυρίστηκε ήταν ότι εξακολούθησε να παρατηρεί βασοφιλική διάλυση ακόμα κι όταν η algE είχε αραιωθεί μέχρι εξαφάνισης αλλά μόνο εφ' όσον κάθε στάδιο αραίωσης όπως με την παρασκευή των ομοιοπαθητικών φαρμάκων συνοδευόταν με ισχυρή ανακίνηση. Μετά από πολλά πειράματα το 1988 ο Benveniste κατάφερε να κάνει μια αναφορά της εργασίας του που δημοσιεύτηκε στη Nature κάνοντας την υπόθεση ότι το νερό που χρησιμοποιήθηκε στα πειράματα πρέπει να είχα διατηρήσει μια μνήμη της ουσίας που αρχικά είχε διαλυθεί.

Οι ομοιοπαθητικοί ερευνητές χάρηκαν πεπεισμένοι ότι εδώ επί τέλους ήταν η ισχυρή απόδειξη που χρειάζονταν για να γίνει η ομοιοπαθητική επιστημονικά σεβαστή.

Αλλά η χαρά τους δεν κράτησε πολύ. Με εμπροσθοφυλακή μια ομάδα της Nature που περιελάμβανε ένα μάγο (που δεν μπορούσε να βρει κάποιο λάθος στις μεθόδους του Benveniste παρά μόνο στα συμπεράσματά του), ο Benveniste γελοιοποιήθηκε από το ιατρικό κατεστημένο.

Μια προσπάθεια των Βρετανών (από επιστήμονες στο κολέγιο του Πανεπιστημίου του Λονδίνου που δημοσιεύτηκε στην Nature το 1993) να αναπαράγει τις ανακαλύψεις του Benveniste απέτυχε. Ο Benveniste αγωνίζεται έκτοτε να αναλάβουν άλλα ανεξάρτητα εργαστήρια την επανάληψη του έργου του, ισχυριζόμενος ότι οι αρνητικές ανακαλύψεις όπως αυτές της Βρετανικής ομάδας ήταν αποτέλεσμα της παρεξήγησης των πειραματικών του διαδικασιών. Ένας σύνδεσμος από τέσσερα ανεξάρτητα εργαστήρια ερευνών στη Γαλλία, Ιταλία, Βέλγιο και Ολλανδία με επικεφαλής τον καθηγητή Louvain στις Βρυξέλλες, χρησιμοποίησε μια παραλλαγή του αρχικού πειράματος του Benveniste που εξέτασε μια άλλη όψη της βασοφιλικής δραστηριοποίησης. Η ομάδα ήξερε ότι η ενεργοποίηση της βασοφιλικής διάλυσης από την algE οδηγεί στην απελευθέρωση ισχυρών ενδιάμεσων που περιέχουν μεγάλες ποσότητες ισταμίνης που δημιουργεί έναν αρνητικό κύκλο τροφοδοσίας που κάμπτει τα ίδια του τα παράγωγα. Έτσι το πείραμα που σχεδίασε η πανευρωπαϊκή ομάδα ανέμιξε την αναχαίτιση της βασοφιλικής algE προκαλούμενης διάλυσης με φαινομενικές αραιώσεις ισταμίνης ενάντια σε διαλύσεις καθαρού νερού.

Προκειμένου να βεβαιωθούν ότι δεν θα δημιουργηθούν προκαταλήψεις για το πείραμα από τους επιστήμονες που συμμετείχαν στα τέσσερα εργαστήρια όλοι αγνοούσαν το περιεχόμενο των πειραματικών διαλυμάτων. Δηλαδή δεν ήξεραν αν τα διαλύματα που πρόσθεταν στη βασοφιλική algE αντίδραση περιείχαν μηδαμινές ποσότητες ισταμίνης ή μόνο καθαρό νερό. Αλλά όχι μόνο αυτό. Οι μηδαμινές ισταμινικές διαλύσεις και οι έλεγχοι παρασκευάζονταν σε τρία διαφορετικά εργαστήρια που δεν είχαν καμιά άλλη σχέση με την διαδικασία.

Σε όλο το πείραμα συμμετείχε ένας ανεξάρτητος ερευνητής που κωδικοποίησε όλα τα διαλύματα και συγκέντρωσε τα δεδομένα αλλά δε συμμετείχε σε κανένα έλεγχο η ανάλυση των δεδομένων από το πείραμα. Δεν υπήρχε λοιπόν μεγάλο έδαφος για απατηλά ή επιθυμητά συμπεράσματα. Έτσι τα αποτελέσματα που προέκυψαν ήταν μια αληθινή έκπληξη.

Τρία από τα τέσσερα εργαστήρια που συμμετείχαν στη διαδικασία ανέφεραν μια στατιστικά σημαντική αναχαίτιση της βασοφιλικής διαλυτικής αντίδρασης από τις μηδαμινές ισταμινικές ποσότητες συγκρινόμενες με τους ελέγχους. Το τέταρτο εργαστήριο έδωσε ένα αποτέλεσμα που ήταν σχεδόν καταφατικό, έτσι το τελικό αποτέλεσμα και στα τέσσερα εργαστήρια ήταν θετικό για τις μηδαμινές ισταμινικές διαλύσεις.

Αλλά και τότε η καθηγήτρια Ennis δεν ήταν ικανοποιημένη. "Σ' αυτήν την συγκεκριμένη διαδικασία χρωματίσαμε τα βασόφιλα με μια βαφή και μετά μετρήσαμε αυτά που παρέμειναν χρωματισμένα μετά την ισταμινική διαλυτική αντίδραση. Μπορείς να ισχυριστείς ότι το ανθρώπινο λάθος μπορεί να συμβεί σε αυτό το στάδιο".

Έτσι χρησιμοποίησε μια διαδικασία μέτρησης που ήταν εντελώς αυτόματη. Αυτή περιελάμβανε την προσκόλληση στα ενεργοποιημένα βασόφιλα ενός μονοκλωνικού αντισώματος που μπορούσε να παρατηρηθεί μέσω της φωσφορίζουσας ακτινοβολίας και να μετρηθεί από μια μηχανή.
Το αποτέλεσμα που θα δημοσιευθεί σύντομα στην Έρευνα των Φλογώσεων ήταν το ίδιο: οι ισταμινικές διαλύσεις και σε φαρμακολογικά μίγματα και αραιωμένες μέχρι εξαφανίσεως, οδηγούν σε στατιστικά σημαντική αναχαίτιση της βασοφιλικής ενεργοποίησης από την algE, επιβεβαιώνοντας την προηγούμενη εργασία σ' αυτήν την περιοχή.

"Παρ όλες τις επιφυλάξεις μου απέναντι στην επιστήμη της Ομοιοπαθητικής", λέει η Ennis, τα αποτελέσματα με υποχρεώνουν να περιορίσω την δυσπιστία μου και να αρχίσω την έρευνα για μια λογική εξήγηση των ανακαλύψεων μας". Κάνει μεγάλες προσπάθειες να αποδείξει ότι η πανευρωπαϊκή ομάδα δεν έχει αναπαράγει τις ανακαλύψεις του Benveniste ή δεν επιχείρησε να το κάνει. Ο Jaques Benveniste δεν έχει εντυπωσιαστεί. "Κατέληξαν εκεί ακριβώς που αρχίσαμε πριν 12 χρόνια", λέει. Ο Benveniste πιστεύει ότι ήδη γνωρίζει από τι συνίσταται το αποτέλεσμα της μνήμης του νερού και ισχυρίζεται ότι αυτό μπορεί να καταγράψει και να μεταδώσει τα "σήματα" των βιοχημικών ουσιών σε όλο τον κόσμο. Αυτά, τα σήματα, ισχυρίζεται, προκαλούν αλλαγές στους βιολογικούς ιστούς σαν η ουσία να είναι πράγματι παρούσα.

Οι συνέπειες για την επιστήμη αν ο Benveniste και η Ennis έχουν δίκαιο θα μπορούσαν να είναι συνταρακτικές και θα απαιτούσαν μια πλήρη επανεκτίμηση του τρόπου που κατανοούμε τις εργασίες της χημείας, βιοχημείας και φαρμακολογίας.

Ένα πράγμα πάντως φαίνεται σίγουρο. Είτε ο Benveniste τώρα θα βγει από το περιθώριο είτε η καθηγήτρια Ennis και οι υπόλοιποι επιστήμονες που συμμετείχαν στο πανευρωπαϊκό πείραμα θα μπορούσαν να τον ακολουθήσουν εκεί.


http://www.guardian.co.uk/Archive/Article/0,4273,4152521,00.html